Κάδρα και πλάνα

Κάδρο αποκαλούμε το περίγραμμα (αλλά και το συνολικό περιεχόμενο) μιας εικόνας. Έτσι, μια ακίνητη φωτογραφία είναι ένα κάδρο καθώς επίσης ολόκληρη η κινούμενη εικόνα (κινηματογράφος, τηλεόραση), που βλέπουμε σε κάθε συγκεκριμένη στιγμή στην οθόνη, αποτελεί ένα κάδρο. Αντίστοιχα, οι διαδοχικές ενότητες κινούμενης εικόνας χωρίς διακοπή που βλέπουμε στον κινηματογράφο και την τηλεόραση, ονομάζονται πλάνα και είναι το οπτικό ισοδύναμο των ακίνητων φωτογραφικών κάδρων. Ένα πλάνο είναι μια ενότητα κινούμενης εικόνας με κάποια διάρκεια και συνήθως χαρακτηρίζεται από το πιο σημαντικό κάδρο του. Ανάλογα με το πόσο κοντά ή μακριά εμφανίζεται το θέμα (συνήθως ο άνθρωπος), δηλαδή ανάλογα με το πόσο χώρο καταλαμβάνει ο άνθρωπος μέσα στην εικόνα, ένα κάδρο (ή ένα πλάνο) μπορεί να είναι:

Γενικό: Ο ήρωας εμφανίζεται μακριά, ενώ στην εικόνα υπάρχει χώρος γύρω του (τοπίο, σπίτια κ.λπ.). Το γενικό κάδρο μάς δίνει πληροφορίες για το χώρο όπου εκτυλίσσεται η δράση (εικόνα παρακάτω).

Μεσαίο: Ο ήρωας κυριαρχεί στην εικόνα. Ενώ στο πάνω και στο κάτω μέρος του κάδρου δεν υπάρχει ελεύθερος οπτικός χώρος, αριστερά και δεξιά μπο- ρούν να εμφανίζονται και άλλοι ήρωες ή στοιχεία του περίγυρου. Έτσι στα μεσαία κάδρα, η προσοχή μας εστιάζει στον ήρωα και στη σχέση του ήρωα με τον περιβάλλοντα χώρο του κυρίως όμως επικεντρώνεται στη σχέση του ήρωα με τους άλλους ανθρώπους (εικόνα παρακάτω).

Κοντινό: Ο ήρωας (ή το θέμα μας) δεν εμφανίζεται ολόκληρος. Στα όρια της εικόνας βλέπουμε μόνο ένα μέρος του (δηλ. η εικόνα γεμίζει μόνο με το πρόσωπό του ή μόνο με το χέρι του κ.λπ.). Στο κοντινό κάδρο, ο σκηνοθέτης μας δίνει την ευκαιρία να παρατηρήσουμε από κοντά τον ήρωα και να εμβαθύνουμε στα συναισθήματα του τη στιγμή εκείνη ή να προσέξουμε κάποια λεπτομέρεια που, σε ένα πιο μακρινό κάδρο, δεν θα γινόταν αντιληπτή (εικόνα παρακάτω).

Υιοθετούμε εδώ τη σύμβαση ότι ο άνθρωπος αποτελεί το μέτρο αναφοράς κάθε κάδρου. Έτσι, ένα ολόκληρο κουτάλι καδραρισμένο χωρίς περιθώρια, ΔΕΝ θα ονομάζεται "μεσαίο του κουταλιού", αλλά "κοντινό του κουταλιού" με κριτήριο ότι, αν στην ίδια εικόνα ένας άνθρωπος κρατούσε το κουτάλι, στο συγκεκριμένο κάδρο θα χωρούσε μόνον η παλάμη του. Επίσης ας επισημανθεί ότι τα τρία παραπάνω είδη κάδρων (ή αντίστοιχων πλάνων) προτείνονται μόνον για εκπαιδευτική χρήση. Οι επαγγελματίες του κινηματογράφου και της τηλεόρασης χρησιμοποιούν μια πολύ ευρύτερη γκάμα κάδρων.

Η δημοσίευση δημιουργήθηκε ώς μέρος του προγράμματος: EMELS.

Το κείμενο αυτό χρηματοδοτήθηκε με την υποστήριξη της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.Η παρούσα δημοσίευση δεσμεύει μόνο τον συντάκη της και η Επιτροπή δεν ευθύνεται για τυχόν χρήση των πληροφοριών που περιέχονται σε αυτήν.